İRAN GENEL

İRAN GEZİ NOTLARI GENEL BAKIŞ……

Gezi tarihi: 1-10 Ekim 2017

Kör Baykuş’un yazarının memleketine uçacaktım. Sadık Hidayet’in doğduğu topraklara ayak basacaktım. Sadece Sadık mı, o topraklarda doğan, Simurg efsanesini Şahname’sinde dile getiren Firdevsi  ve Alamut Kalesi’nde yaşayan Sabbah’ın arkadaşı Ömer Hayyam’ın doğup, gezdiği yerlerde olacaktım….  İRAN, gezmeye karar verdiğim ülkeler içinde en ilginci ve benim için en bilinmez, hatta efsanelerle dolu olanlardan biriydi.  Gitmeye karar verdiğimde konuştuğum kişilerin önemli bir kısmı önyargılıydı, hatta ne işin var orada diye soranlar da oldu.  Dedim ya benim içinde efsanelerle ve önyargılarla doluydu, ama gene de kendi kendime olumsuz sorular sorup, zihnimi kirletmedim.  GİTTİM ve gezmeyi sevenlerin mutlaka ama mutlaka görmesi gereken bir coğrafya GÖRDÜM.

İran’da ne arıyordum, sorularım neydi? Tamam sorularım vardı da, hazırlayacağım gezi notlarında başka meraklı arkadaşlar neleri bulmak isterlerdi, bunlara da cevap bulmak istiyordum. Bulabildim mi; Kararı sizler verin lütfen……….

İran’daki rotam TEBRİZ-TAHRAN-KUM-KAŞHAN-İSFAHAN-YEZD-PERSAPOLİS-ŞİRAZ-MEŞHED-TUS

İran'da gezdiğim şehirleri kutu içinde işaretledim. İnanın daha gezecek çok yer var İran'da. Umarım bir gün Basra Körfezi'nde tüplü dalış yapma şansına da sahip olurum. 

İran’a giderken özellikle üç soru ziyaretçilerin kafasını meşgul ediyor; İlki hanımların nasıl giyinmesi gerektiği, diğeri  para durumu ve üçüncüsü  pasaporta damga vurulup vurulmadığı.

İlk iki sorudan yola çıkarak, İRAN şehirlerde gezdiğim önemli noktalarla ilgili detaylardan önce, genel giyim-kuşam-para durumu-hava durumu-kalınacak yerler-ne  yenir, ne içilir-bir turisti bekleyen sürprizler neler gibi genel notlarımı paylaşmak istiyorum…..

PASAPORTA vurulacak damga meselesi ise; Türkiye vatandaşlarına vize uygulanmıyor. Pasaportuma giriş-çıkış damgası basıldı. Bu durum ABD vizesi için sorun olur mu diyenler için ise, İran damgası olup da ABD vizesi alan arkadaşım var. Ama internette Amerikan vizesi sorunu yaşadığını beyan edenler de okudum. ABD gezi planlarımda sonlarda olduğu için dert etmedim açıkçası. Kısmet…….   

METEOROLOJİ

1-10 Ekim arasında kuzey batı’dan (Tebriz) başlayıp , güneye (Şiraz), oradan da kuzey doğu (Meşhed)’ya rota izledim. Hava hemen hemen her şehirde gündüz 22-26 C arasında ve  gezmek için çok uygundu. Gezi  öncesinde  İran meteoroloji  sitesinden kontrol  ettiğimde anladığım, Mart ayı ortasından Haziran ilk haftaları arası ile Eylül sonlarından Ekim ortalarına denk gelen   tarihlerde gezmek  en keyiflisi. Bu tarihlerde yağmur sürpriz yapabilir ve güneş battıktan sonra hava serin olduğu için sıcak tutacak kıyafet mutlaka götürülmeli.  Ayrıca gezi öncesinde cep telefonuma  rotamdaki şehirlerin meteorolojik verilerini görmek için giriş yapmıştım ve  1 haftalık meteorolojik öngörüler hiç yanıltmadı.  Yaz dönemi  hayli sıcak olduğu için gezi biraz zahmetli olacaktır.

ÖZET: MART ORTASINDAN HAZİRAN İLK HAFTASI  ile EYLÜL BAŞINDAN EKİM ORTASINA kadar hava gezi için çok güzel. AKŞAM için POLAR veya SICAK TUTACAK KIYAFET ve YAĞMUR SÜRPRİZİ için ŞEMSİYE……….. Gezim sırasında yağmur yağmadı, şanslıydım…

GİYİM-KUŞAM

Erkek ziyaretçiler giyim konusunda ne şehir  turunda, ne de kutsal yerlerin ziyaretinde sıkıntı yaşamıyorlar.   

Hanım ziyaretçiler gezerken başlarına mutlaka eşarp, şal almak durumundalar. Bu uygulamanın hiç İSTİSNASI yok.   Beni en strese sokan konu saçı kapatma meselesiydi.  Ama öyle gerilecek bir durum olmadı. Saçın tamamının kapalı olması şart değil, saçın örtüden görünmesi hiç sorun olmuyor. Kendinizi iyi hissetmek için desenini çok beğendiğiniz, şık, hoş eşarp-örtüler tercih edebilirsiniz. Gezi boyunca eşarp başımdan çok kere düştü ve farkına varmadan öylece gezmişim, ama kimse ses etmedi  (tabi gruptakiler gene de birbirimizi hep uyardık). Ama gene de dikkatli olmakta fayda var, biri bir şey söyler, polis uyarmaya filan kalkar, moraliniz bozulur.  Üste ise uzun kollu ve baseni örten gömlek ve tunikler tercih edebilirsiniz. Alta ise kumaş pantolon, tayt, dar kot giymek mümkün. Ayağınıza sandalet ya da terlik bile giyebilirsiniz. İRAN lı hanımlar gayet dar pantolonlar ve taytlar giyiyorlar. Sokaklarda çok fazla kara çarşaf giyen hanım var, bunun yanı sıra tayt-gömlek-saçının yarısı açık hanım da çok fazla…. Uzun da olsa ETEK veya ELBİSE giyen hanım hiç görmedim. Sadece mihmandarımız bir günlüğüne uzun elbise giymişti ama gene altında tayt vardı.   Ayrıca devlet dairelerinde işiniz varsa tamamen kapalı giyinerek gitmek zorundasınız. İRAN lı hanımlar 1979 devriminden bu yana   giyim-kuşamda bu aşamaya gelene kadar çok sıkıntılar çekmişler. Bu konuda güzel haber; İRANLI gençlerden çok ümitliyim… Baskıcı yönetimi kırmaya çalışıyorlar.

ÖZET: Beyler için giyim-kuşam da sorun yok. Hanımlar ise mevlüte gidiyormuş gibi başlarını gevşekçe de olsa örtmek durumundalar. Üste uzun kollu ya da truvakar kollu, baseni örten gömlek-tunik giyebilirler. Altta ise tayt, kot, dar pantolon olabilir. Sandalet giymek mümkün.

Ayrıca türbelere (örn İmam Rıza, Hz. Masume Türbeleri vb.) girerken hanımlara ÇADIR dedikleri çarşaf veriyorlar. Bana verilen çarşaf beyaz-krem renk üzerine çiçek deseni olan (yumuşak renkler) çarşaftı. Örtünmesi kolay ama tabi insanı gene de strese sokmaya yetiyor.    

ŞAHSİ NOTUM: Bir hanımın hava durumuna göre veya gideceği ortama göre gardrobundan canının istediği tercihte bulunabilmesi  aslolan.  Bu konuda devletin karabasan gibi gibi kadının arkasında dolanması ve başörtüsünün Demokles’in kılıcı vazifesi görmesi   çok ağır bir yük.  Kaldı ki keşke mesele sadece kılık kıyafet olsa mücadeleyle aşılır diyeceğim, ama hanımların medeni haklar konusunda çok daha derin sorunları var.  Hanım olarak hangi birinden dem vurayım bilemedim.

İRAN’lı hanımların nasıl giyindiğini çektiğim fotoğraflardan görebilirisiniz……

Tebrizli sabah işe giden hanım. Ne kadar engellersen engelle ayakkabımla döverim diyor.

Azerbaycan Müzesi'nde hoş bir İranlı hanım.

Azerbaycan Müzesi'nde kendi modasını yaratmış şık bir hanım.

Tahran Kapalı Çarşı çıkışı....güvenlik engelinden geçerken özgürlüğe adım atar gibi, nasıl da kendinden emin :) 

Tahran Kapalı Çarşı önü.

Tahran Kapalı Çarşı'da ahlak-toplum polisi hanım. Hz. Hüseyin'in yası için merasim vardı çarşıda ve hanımlar sadece çarşı girişine alınıyordu, fotoğraftaki hanım ileri gitmeme izin vermedi. . Önce içeri girememeye çok sinirlendim ama baktım çarşının diğer ucundan gelen kalabalık erkek grubu merasim için ağır ağır ağıt yakıp, ellerini göğüslerine vurarak bize doğru ilerliyorlar, öylece kalıp, video ve fotoğraf çektim. Çok etkileyici olduğunu itiraf etmeliyim.   

Tebriz'de arkadaşım Gülsen Kuku tarafından çekilen fotoğrafım. 

Şiraz'da halı dükkanı işleticisi İranlı bir Bey. Bir tane de olsa beyefendi fotoğrafı olsun istedim.












PARA MESELESİ

İRAN’da tedavülde olan para RİYAL. Ama Riyalden 1 adet sıfırı atmışlar ve buna da TÜMEN (TOMAN) diyorlar. Elinizdeki para Riyal, ama bu kaç para sorusunun cevabı Tümen cinsinden oluyor. Azcık kafa karıştırıcı fakat biraz dikkatle hemen çözülecek konu. Örneğin;

1.000.000,- (Bir Milyon) Riyal  = 100.000,- (Yüz Bin) Tümen ediyor. Ya da

100.000,- (Yüz Bin) Riyal = 10.000,-(On Bin) Tümen ediyor.

Kağıt paraların bir yüzünde  Arapça rakam, diğer yüzü bildiğimiz rakamlar var. Ama rakamlar bitişik yazıldığı için okuması  zor oluyor ve kaç Riyal olduğuna dikkat etmek gerekiyor.  Yani 100.000,- Riyal diye yanlışlıkla 1.000.000,- Riyal vermeniz işten bile değil.

Dolar ve EUR rahatlıkla bozdurabilirsiniz. Hatta Tebriz’de TL bozdurabilen bile oldu. Uygun kur vermediği için bankalardan değişim yapmanız tavsiye edilmiyor. Her şehrin merkezi yerlerinde döviz ofisleri var. Hatta yanınıza yanaşıp, para lazım mı diye soran ayaklı dövizciler de var.

1-10 Ekim 2017 tarihlerinde kurlar

100 usd  karşılığı 3.200.000 Riyal  ile 3.800.000,- Riyal arasında (yani 320.000,- Tümen ile 380.000,- Tümen ) fiyat veren döviz büfeleri oldu. Yani pazarlık şart, birkaç dövizciden kur almakta fayda var.

100 eur karşılığı 4.000.000 Riyal ile 4.200.000,- Riyal (yani  400.000,- ile 420.000,- Tümen) arasında

1.000,- TL karşılığı 1.050.000,- Riyal idi.

Fiyat sorduğunuzda Tümen üzerinden söylüyorlar, hatta bazen örneğin 10.000 Tümen bile demeden direk 10 tümen dedikleri de oluyor.

Harcamalarınızı yaparken, bu kaç TL şimdi, ben ne harcadım diye merak ediyorsanız basit bir kolerasyon  kurabilirsiniz. Mesela 10.000,- Tümen e aldığınız bir ürün 10,- TL ya da 5.000,-Tümen’e aldığınız ürün 5,-TL diye basitçe düşünebilirsiniz.

Alış-verişlerde direk EUR ya da USD ile ödeme yapmak da mümkün. Ama kurdan haberdar olmak lazım

.

DİL KONUSU

İran’ın resmi dili Farsça. Gezime Tebriz’den başladım ve bu şehir Doğu Azerbaycan Eyaletinin yönetim merkezi  ve  Azeri  yurdu.  Herkes anlaşılır aksanla Türkçe konuşuyor.  Tahran’da da Türkçe konuşan çok insan var, başka dil bilmiyorsanız illa Türkçe bilen biri bulursunuz.  Ülkenin güneyine indikçe Türkçe konuşana çok az rastlıyorsunuz. Buralarda da eğer İngilizce biliyorsanız derdinizi anlatırsınız.

Güney illerinde de başka dil bilmeden Türkçe konuşarak anlaşanımız oldu grubumuzdan.  Sanırım sizi dinlerken, cümle içinden Farsça kelimeleri seçip, mantık yürütüyorlar.  Tabi bir de beden dili diye bir şey var. Parayı gösterince fiyat sorduğunuzu anlamayan çıkmaz dünyanın hiçbir yerinde.
İran'a gitmeden hemen önce, İstanbul'da sokakta İranlı olduğunu tahmin ettiğim 3 genç ile konuşmuştum. Tebriz'den geliyorlarmış. İngilizce bilen var mı, ülkenize gittiğimde Türkçe bilmeyenlerle nasıl anlaşırım diye sormuştum. Cevabı ilgiçti, İngilizce konuşmamaya gayret edin, tepki alırsınız demişti. İran'da İngilizce konuşmak sorun filan yaratmıyor. Neden böyle hatalı bilgi verdi bana gençler hala anlamış değilim. 

ÖZET: İran’ın kuzeyindeki şehirlerde Türkçe bilen sayısı hayli fazla ama güneye indikçe herkes Farsça konuşuyor ve iletişim için İngilizce devreye giriyor (en azından benim için). İran’da özellikle Tebriz’de gezerken  herhangi bir İngiliz’in dünyada gezerken ne hissettiğini gayet iyi anladım. Başka bir ülkeye gidiyorsunuz ve orada sizin diliniz konuşuluyor;  ne büyük rahatlık, ne güzel bir his anlatamam. 

      

YİYECEK-İÇECEK

Bir Türk olarak kesinlikle yabancılık çekmeyeceksiniz. Kebap, çorba, salata, kahvaltılıklar, küçük bir cins nohuttan yapılan yemekler ve basmati  pirincinden, safranlı pilavlar damak zevkimize hitap ediyor. Tabi safran ve değişik baharatlarla tüm bu gıdalara İran tarzı da katmışlar. Bir akşam ocakbaşı restorana gittik, memlekette alışık olduğumuz gibi ortada mangal, siz pişiriyorsunuz etinizi. Tabi illa ocakbaşı şart değil, herhangi bir restoranda  alışık olduğumuz şekilde hazırlanmış et-kebap bulabilirisiniz. Sabah kahvaltıları aynı bizdeki gibi evlerde, yani  demleme çay ve bilindik kahvaltılıklar.

Değişik bulduğum birkaç lezzeti yazmak isterim. Bir sabah kahvaltıda lime edilmiş etle pişirilmiş  KEŞKEK vardı, çok beğendim.

Basmati pirincinden hazırlanmış ve içine dere otu katılmış pilav (otlu pilav diyorlar) sade hazırlanandan daha güzel. Pilavları neredeyse hiç yağlı değil. Tereyağını isterseniz sonradan ekleyebilirsiniz. Mesela bir restoranda manda tereyağı verdiler pilav için, ben pilavı bıraktım, tereyağını yedim. Bu ne sütünden diye sordum, CAMIŞ sütü dediler 😊

Akşam yemeğinde verilen ŞAMİ  (umarım doğru yazdım) adlı tatlı çok güzeldi. Bizim tavuk göğsü mantığında. Lime edilmiş gerdan eti, zereşt (umarım doğru yazdım) denen bir  hububat,  safran, yoğurt, şekerden yapılmış bir tatlı. Çok sevdim.

Otobüs mola yerinde keşfettiğim ve gezi grubunda aranan lezzet olan SAFRANLI DONDURMA da çok lezzetli.

Salatalara konan limon suyu (sonradan isterseniz ekliyorsunuz) bizim misket limon dediğimiz türden elde ediliyor. Aroması daha keskin ve asitli, hani bitter diye adlandırılan tatta. Grupta neredeyse hiç seven olmadı bu tadı, ben bayıldım.

Gelelim İRAN EKMEKLERİNE. Bizim lavaş dediğimiz tipte ekmek tüketiyorlar ama çok çeşidi var. İncecik olanı var, çok az kalın olanı var. İnsanlar fırınlardan alıp, ikiye katlayıp, direk evlerine götürüyorlar bu lavaş tipi ekmekleri. Peşine takılmadan edemez insan, sıcak sıcak mis gibi kokuyor. Bir de SAFRANLI PİDE var. Bu da muhteşem bir şey.

BAKLA HAŞLAMASI’da ilginç. İri bakla içini haşlayıp,tuzlayıp, tüketiyorlar. Haşlanmış mısır gibi….

Kafelerde demleme çay yerine poşet çay konmuş demlikle servis ediyorlar çayı. Ama bazı yerlerde demleme çay da var. Fakat demleme çayları hayli açık.

Kişnişli cup kek ve cevizli gevrek helvaları da lezzetli.

İran’da karnınız acıkıp da acil ve ucuz bir şeyler isterseniz çok alternatif var. Ya çarşı içi veya yakınlarındaki fast-foot tarzı küçük dükkanlar ya da sokaklarda her an rastlayacağınız meyve satan manavlar. Daha olmadı kuruyemiş dükkanları hizmetinizde. 

Ayranları nane aromalı. Şu meşhur marka meşrubatı da her yerde bulabilirsiniz. Alkol yok ama onun yerini alacak MALT İÇECEKLER satılıyor. Küçük bir markette EFES marka meyve aromalı 3 çeşit malt içeceğe rastladım mesela, Türkiye’de hiç görmemiştim. Bravo EFES’e, girmiş İRAN pazarına….

ÖZET: İRAN’da kesinlikle aç kalmazsınız. Tavsiyem olur, değişik gördüğünüz yemekleri deneyin. Çok ilginç tatlar çıkıyor ve yemek kültürünüze çok katkısı olacaktır bu cesaretinizin.

İran'dan yemek ve diğer ilginç gıda fotoğrafları........

Çorba ile başlayalım. İran'da çok değişik malzeme ile hazırlanmış çorba bulma şansınız var ve hepsi lezzetli, damak tadımıza uygun.

Gerdandan  hazırlanmış tandır benzeri et, sebzeli pirinçle doldurulmuş biber, otlu pilav, safranlı pilav ve mücver benzeri bir lezzet..... Et yemeği çok başarılıydı, biberi de sevdim. Otlu pilav ise geleneksel lezzet.  

İnternette görsem bu fotoğrafı derim ki Adana'da çekilmiştir. Hayır Adana değil, Tebriz'de elcağızıma çektim fotoğrafı....diyorum size gerçekten aç kalmazsınız....  

Izgara karışık menü. Tabağın sol üst köşesindeki değişik otlardan yapılmış sos ete çok yakışmıştı. Sebze haşlamalarını da safran ile şenlendiriyorlar. 

Fotoğraf Tahran'da ocakbaşı restorantta çekildi. Türkiye'deki örneklerinin aynısının tıpkısı. Tabi azcık lezzet farkı var. Etleri dinlendirdikleri sosun içine değişik bir baharat koymuşlardı. Beni rahatsız etmedi, ama olmasa daha iyi olurmuş diyen arkadaşlar çıktı. 

Safranlı pide. Ayrıca lavaşa benzeyen ve değişik çeşitleri olan ince ekmekleri de var. 

Gelelim tatlıya. Gerdan eti ile hazırlanmış, safranlı sütlü tatlı. Aynı tavuk göğüsü mantığında. Çok beğendim tadını. Et tadı ve kokusu kesinlikle gelmiyor yerken.  

Nane aromalı ayran. Sadesi vardır belki ama nanelisi çok ferahlatıcı. 

Kapalıçarşı'da çay ikramı. Kapalıçarşı derken, Tahran kapalı çarşı.......

Gevrek cevizli helva, Tebriz. Gerçekten ince ve kıtır kıtır....

Marketlerde değişik ne var yok diye tüm raf ve dolapları karıştırmanın sonucu.... keşfedip, grupta çok prim yapmasını sağladığım safranlı dondurma....

 Gene market dolaplarına bakarken ne göreyim. EFES bu pazar için malt içecek üretip, ihrac ediyormuş. İç piyasada bu ürün yok. Bir de Türk dizileri var buralarda, meşhur. Meşhed'te bir hikayem var dizilerimizle ilgili, MEŞHED hikayemde anlatacağım...




  

ABD, İran'a ambargo uyguluyor(muş), ama kendisi gayet güzel ticaret yapıyor. Kolasız yapamayanlardansanız, buyurun Farsça kola.....

Burası Tebriz, Beypazarı değil...

Tebriz çarşıda kasap....Görünce "yok artık" dedim...kaynatıp, bulyon yapılıyormuş...

Bu tavuk ayakları da bulyon hazırlamak için. Bunu bildiğim için tuhafıma gitmedi. Londra'da yanında yaşadığım aile geleneksel yahudi çorbası yaparken kullanırdı tavuk ayağını. İlginçtir, su daha kıvamlı olurdu. Tavuk ayağındaki kıkırdak daha fazla herhalde..... O çorbada şahane olurdu bu arada. Bir ara tarifini vereyim, yıllardır yapmadım....


  

TELEFON VE İNTERNET FENOMENİ 

Havalimanına indiğinizde, ya da şehir merkezine ulaştığınızda çok makul fiyatlara İran hattı alabilirisiniz. Almayı tercih etmedim ve akşamları otele ulaştığımda WI-FI şifresi girip, whatsup üzerinden ailemle ve dostlarımla iletişime geçtim. Bir kaybım da olmadı açıkçası. Ama illa internet olsun diyorsanız, İran’dan paket alma şansınız var ve fiyatları çok makul.  Vodafon kullanıcısıyım ve İRAN’a inince gelen mesajda fiyatlama şöyleydi; 7,5 TL/dakika arama, 2,90 TL aranma, 5,-TL MB internet.  

Gelelim sosyal medya ağlarındaki duruma. Eğer  VPN yüklerseniz, inter-net daha hızlı çalışıp, girilemeyen siteleri belki  açmanıza yardımcı olur. Sosyal medya kullanmayı planlamadığım için ne VPN yükledim, ne de İRAN hattı aldım. Wİ-Fİ üzerinden whats-up sorunsuz çalıştı ama FACEBOOK’u otel WI-FI üzerinden açmaya çalışırsanız, bağlantı kopuyor  ve yeniden şifre girmenize genellikle müsaade etmiyor sistem. Yani FACEBOOK ile dertleri var. ☹

ÖZET: İletişim için İRANCELL ya da başka bir hat satın alabilirsiniz. İran’da telefon ve internet bizden çok daha ucuz. Ve 1-2 haftalık yeterli dakika ve inter-net içeren paketlerden birini 25-30 TL ye alabiliyorsunuz.  Türkiye’de hizmet veren cep telefonu firmalarının İRAN tarifeleri pahallı. Gene de gitmeden önce Türkiye’de bir kioska uğrayıp, alternatifleri sorabilirsiniz.

ULAŞIM

İran içi uzun rotamda bir kısım karayolu kullandım, iki kere de iç hat havayolu kullandım. Grubumuza temin edilen otobüsler gayet iyi idi. Tabi tipik klima sorunu gene yaşandı. Son yıllarda seyahatlerimin en sorunlu kısmı otobüs klima sistemleri.  Sağlığı bozacak kadar şiddetli soğuk üflüyor, sadece havalandırma çalışsa bile zatürre sebebi. Neyse. Şehirlerarası yollar genelde ortadan refüjle ya da çukur bir alanla ayrılmış durumda. İranlı biri büyük araç şoförlerinin kötü araç kullandığını söyleyip, arkadaşıma şehirlerarası yolculuğu tavsiye etmemiş. Hiç öyle değil, daha doğrusu biz memlekette büyük araç şoförlerinin terörüne çok alışık olduğumuz için (iyi araç kullananları tenzih ederim) bana güvensiz gelmedi.

Şehiriçinde ise; Pek çok şehirde metro sistemi var gayet iyi işliyor. Otobüs de tercih edilebilir. Hatta Meşhed’te  Metrobüse benzer bir ulaşım sistemi bile var. Taksi fiyat listeleri ise duraklarda asılı. Ama sorun Farsça olması.   

FOTOĞRAFÇILIK

Her şehirde ve tarihi bölgede gayet rahat fotoğraf çekebildim. Ama gene de kişileri çekerken dikkatli olmakta fayda var. Kum’a giderken mollaları çekmemem konusunda uyarı oldu ama gene de çok dikkat çekmeden çekim yapabiliyorsunuz. Türbelere fotoğraf makinalarımızı almadılar, emanete bıraktık. Ama içeride pekala cep telefonumla fotoğraf da çektim, video bile kaydettim. Sadece Hz. Masume’nin Türbesinde hanım görevliler bayan bölümünü fotoğraflamama müsaade etmediler ama gayet kibar uyarıyorlar.

 

TURİSTE YARDIMCI OLABİLECEK ÜRÜN VE HİZMET FİYATLARINA ÖRNEKLER

1-Tebriz’de kaldığım otel lobisinde asılı fiyat listesinden single oda 2.682.420 Riyal/double oda 3.696.780 Riyal. (260,- TL ile 360,-TL civarı)

2-Tahran’da kaldığım otel lobisinde asılı fiyat listesinden single oda 100,- USD/double oda 150,- USD

3-Makul fiyata konaklamak isteyenler için Tebriz, Tahran ve Şiraz’da hosteller gördüm ama, içeri girip fiyat sorma şansım olmadı. Tahran’daki hostele fiyat soracaktım, onlarda gündüz vakti  kapalıydı maalesef. Bu şehirlerde otobüs ile merkezi yerlerinden geçerken Guest House lar da gördüm ama araçtaydım ve  fiyat soramadım ☹

4-Su küçük pet şişe 700 Tuman (yaklaşık 70,- kuruş civarı)

5-Pastane mamulü kişnişli cup kek  500-600 Tüman civarı (yaklaşık 50-60,- kuruş) Bu arada tadı çok güzel.

6-Pahallı tarife cafe latte 16.000,- Tümen (yaklaşık 16,-TL)

7-İyi bir restoranda kebap fiyatları 16.000,- Tümen ile 39.000,- Tümen arası. (Yaklaşık 16,- TL ile 40,- TL arası) 

8-Şiraz’da çok hoş bir kafede 1 Türk kahvesi 1 demleme çay 20.000,- Tümen (yaklaşık20,- TL)

9- Take away küçük restoran’da hamburger-sandviç 8.000,-ile 15.000 Tümen arası. Pizzalar 13.000,- ile 18.000,- Tümen arası. İçecekler 3.000,- ile 8.000,- Tümen arası

10-4 gr safran 10,- USD Paket içinde aldım, açık satılan safran da var, ama aldığım markayı tavsiye ettiler. Yani biraz daha ucuza safran bulma şansınız var.

11-Hanımlar için deve kemiğinden yapılmış sürmedanlıkların fiyatları boyutuna göre değişiyor  35.000,- ile 55.000,- Tümen arasında. Sürme ise küçük cam şişelerde 2.500,- Tümen. (TL karşılıklarını artık hesaplarsınız diğer örneklerden ). Sürmedanlıklar çok şık objeler, insanın hepsinde aklı kalıyor.

12-Firuze-Ametist ve Aleksandrai (sarı bir taş) takı fiyatları muhtelif. Örneğin ametist taş  1,5 cm çaplı yuvarlak 75,- USD.  Quartz taş 1,5 cm çap 30,- USD. Aleksandria taş 1 cm çap 340,- USD. Aleksandrai yüzük 1 cm çap 580,- USD. Firuze taş 1 cm çap 25,- EUR. Firuze  taş 2 cm çap 60,- EUR. Kehribar erkek yüzüğü 50-55,- EUR. Taş, takı alırken çok çok çok sıkı pazarlık yapın lütfen. İsfahan, Şiraz ve Meşhed de çok fazla takı alternatifi bulabilirsiniz.

13-İsfahan’dan yün+ipek karışımı 10-12 m2 lik halı 12.000,- TL. Halı fiyatları dokunduğu malzeme, incelik ve boyutuna göre çok değişken. Çok çok çok sıkı pazarlık yapmak gerekiyor.

14-Magnet fiyatları 2.000,- Tümen ile 6.000,- Tümen arası

15-Müze, ören yeri, turistik yerlerin giriş ücretleri 15.000,- ile 25.000,- Tümen arasında. 

NAÇİZANE GÖZLEMLERİM, TAVSİYELERİM VE KATILMASAM, GÖRMESEM DE ÖĞRENDİKLERİM

1-İran mutlaka gidilmesi ve tanınması gereken bir coğrafya. Unutun tüm duyduklarınızı ve İran için yapın planınızı.

2-İran turistler için son derece güvenli bir ülke.

3-Gitmezden önce İran ekonomik verilerine merak edip bakmıştım. Büyüme verisi, faiz oranları, enflasyon oranı bizim rakamlara yakın. İnternette bulabilirsiniz. Bunu neden yazıyorum; Yıllardır Batı ve Amerikan ambargosu uygulanan ülke gene de gümbür gümbür ayakta. İranlılar banka sistemi üzerinden yurtdışı para alış-verişi yapamıyorlar ama tüm bu zorluklara rağmen gayet güçlü bir ekonomi. Nüfusu yaklaşık 80 milyon.

4-İran’da sokaklarda sigara içen kimse dikkatimi çekmedi. Yasak olabilir mi acaba? Sormadım açıkçası.  Çok takdir ettim 😊

5-Sokaklara kesinlikle çöp atmıyorlar. KUM şehrinden çıkışta çok küçük bir alana atılmış plastik atık dışında ülkenin neredeyse hiçbir yerinde çöp, atık görmedim. 😊

6-Gittiğim her yerde insanlar çok ama çok güler yüzlü. Hanımlarla göz göze gelince o kadar güzel gülüyorlar ki, insanın içi açılıyor. (tabi hanımlar beylerle göz göze gelmemeye özen gösteriyor, dikkat lütfen)

7-Gittiğim şehirlerin hepsinde park ve bahçelere çok önem vermişler. Çöl ikliminde ne yapıp edip, su getirip, park bahçe inşa etmişler. İnanmayan gitsin görsün 😊

8-İnşa edilmiş tarihi saray, medrese, türbe ve diğer binaların çok güzel estetik mimari yapıları var. Meşhed’teki İmam Rıza’nın Türbesi ise gördüğüm en şaşalı yapı. Mutlaka görülmesi gerekiyor bence.

9-Pasaport kesinlikle otelde alıkonuyor. Ancak otelden çıkarken teslim ediyorlar. Şehri gezerken yanınıza kaldığınız otelin kartını almayı unutmayın.

10-Günde 3 vakit namaz kılıyorlar ve kulağıma öyle bangır bangır bağırarak ezan okuma sesi gelmedi.

11-Muharrem ayında gidecekseniz İran’a, mutlaka matem için bir araya gelenlerin ritüelini izlemeye çalışın. Şans eseri Tahran’da kapalı çarşıda denk geldim matem ritüeline, çok etkileyiciydi.  Öyle videodan, tv den seyredildiği gibi değil, içinde olması insana ilginç duygular yaşatıyor. Şehirleri ayrı ayrı yazarken fotoğraflarını paylaşacağım.

12-Şehirlerin genel mimari yapısında çok yüksek binalara rastlanmıyor. Sadece Tahran’da var yüksek bina ama İstanbul ile kıyas bile kaldırmaz. Binalarda alıştığımız kırmızı kiremitli çatı yok, çatıları düz.

13-Lüks araç göremedim sokaklarda. İllaki lüks araç sahibi vardır ama trafikte dikkatimi çekmedi hiç. Peugeot en çok görülen marka. Bu marka İran’da üretim yaptıkları için sokaklarda görebiliyoruz. Normalde araç  ithalatı yasakmış ama, girdiğimiz bir restoranın karşısındaki oto galerisinde satılık 2 adet İtalyan lüks spor araba gördüm.  Ayrıca yollardaki eski otobüslerin markası Mercedes. Bir de İran’ın kendi markası var Khodro.

14-ALKOL kullanmak ve satmak yasak İran’da. Ama her yasak delindiği gibi bu da deliniyor anladığım kadarıyla. Ama konuyu İran’da konuştuğum insanlara sormadım. Yanılıp da İran’a giderken free-shoptan alkol almayın sakın.  

15-Acıktığınızda özellikle öğlen yemeği için manav kollayın, meyveler çok güzel, çok ucuz.

16-Gittiğim şehirler içinde trafiği gerçekten sorunlu olan şehir Tahran. İstanbul’u aratmıyor trafik sorunu. Şehir merkezinde araçlar yayaya yol veriyor. Bu konuda en kibar şehir Tebriz. Ama her şehirde dur deyince, yaya geçişi için duruyorlar 😊

17-Araç trafiğinin yoğun olduğu bölgelerde bir koku var. Benzin ve mazotu İran kendi rafinerilerinde işliyormuş ama iyi işlenemediği için havada bir yakıt kokusu var. Fakat çok rahatsız edici değil.

18-Şehiriçi otobüslerde beyler öne, hanımlar arkaya oturuyor. Metrolarını görmedim, söylenen şu; Hanımlara ayrı, beylere ayrı vagonlar var, bir de karma vagonlar var. 

19-Gezerken baş örtüsü düşünce uyaran olmadı ama gene de dikkat etmek gerek, can sıkıntısı yaşamaktan iyidir biraz özen göstermek.

20-Havalimanların’da uçuş kartlarını ve bagaj teslim fişlerini çıkışta topluyorlar. Hiç görmediğim bir uygulama. Görevli bagaj üstündeki isimle, elinizdeki fiş ve uçuş kartını eşleştirmeye çalışıyor ve topluyor kartları. UÇUŞ KARTLARINIZI VE BAGAJ  FİŞİNİZİ ATMAYIN derim. İç hat uçuşunun birinde bagaj fişi vermemişlerdi, görevliyle saçma bir konuşma yapmak zorunda kaldım ama sorun aşıldı tabi.

21-Sizin için free-shop alış-verişi önemliyse, paranızı Türkiye’deki havalimanlarına saklayın. İran’da en fazla tatlı türü bir şeyler alınır free-shoptan.

22-Arapça rakamları gitmeden önce öğrenmekte fayda var.  Fiyat listelerine bakarken faydası oluyor. Öğrenmesi çok kolay.

23-Gittiğim şehirlerde bulunduğum yerlerde ve parklarda insanlar geç saatlere kadar kadınlı erkekli sokaklarda gayet rahat geziyorlar. Kimseyi uyaran polis veya görevli görmedim. Ama belirtmekte fayda var, öyle el ele tutuşup gezemiyorlar. Sadece Şiraz’da bir çifti el ele gördüm, o kadar.

24-İran ile aramızda 30 dakikalık yani yarım saatlik fark var. İran yarım saat önde Türkiye’den. (bizde saatler kış uygulamasına ayarlanırsa  eğer fark 1,5 saat olacak.)

25-Avrupalı ve Amerikalı hayli turist vardı. İstanbul’dan Tebriz’e gittiğimiz THY uçağında çok fazla USA lı turist vardı.

26-İran’a gitmeyi planlıyorsanız naçizane tavsiyem turistik alanlar ve tarihi yapılar, parklar, mescitler, türbeler hakkında yazılmış kitap okuyun. Gezi çok daha verimli oluyor.

27-Gitmeden önce dinler tarihi konusunda da kitap okuyup ya da internetten biraz araştırma yaparsanız inanın bazı şeyleri çok daha iyi algılıyorsunuz. Manicilik, Şiilik, Zerdüştlük gibi din ve mezheplerin tarih ve temel felsefesini inceleyip gidince pek çok şey gözünüzden kaçmıyor. Naçizane tavsiyemdir.

28-İlginizi çekiyorsa buzdolabınıza kolaylıkla magnet bulabilirsiniz. Fazla magnet satılmıyor diye bir bilgi almıştım, onun için bu detayı yazıyorum. Magnet gezilerim sırasında en çok bakındığım şey 😊

29-Şehir içinde genel tuvalet bulabilirsiniz ama temizliğini garanti edemem.

30-İranlılar rahatlıkla musluktan su tüketiyorlar. Şehir içinde çeşmeler var, bazılarından su içtim, çok kötü değil ama tabi klor kokuyor. Gene de şişe suyu tavsiyemdir.

31-Mutlaka dudak nemlendiricisi götürün. Nem az olduğu için, çok dudak kuruluğu yaşadım, gezerken çantanızda olsun derim.

Seven bir arkadaşımın da dediği gibi “güzel şeyler”

Sevgiyle kalın

Mürüvet Gündüz